Czarny Dunajec - wieś o charakterze miasteczka, leżąca na lewym brzegu rzeki o tej samej nazwie -  Czarny Dunajec. Dla Czarnego Dunajca charakterystyczne są domy posiadające ganki wsparte na dwóch kolumnach, kryte osobnym daszkiem.

       Pieniążkowice - zwane dawniej Maciejowskie osadzał Krzysztof Stoch, dostawszy przywilej od Jana Pieniążka - dzierżawcy dóbr nowotarskich. Ród Pieniążków z Krużlowej lokował na terenie starostwa nowotarskiego aż 22 wsie królewskie.

        Raba Wyżna - położona w dolinie rzeki Raby, która przepływa później przez Rabkę i Myślenice. Znajduje się tu kościół p.w. św. Stanisława, biskupa i męczennika. Parafia powstała w XVI w. Pierwszą wzmiankę o wsi Raba Wyżna znajdujemy w rejestrach poborowych królestwa polskiego z 1581 roku.

      Wysoka - mała śródgórska wieś położona pomiędzy Spytkowicami a Jordanowem. W Wysokiej w 1990 r. wybudowano nowy kościół p.w. Matki Bożej, którego kamień węgielny poświęcił Jan Paweł. Kościół obsługiwany jest przez księży z Jordanowa.

     Jordanów - miasto o charakterze letniskowym, malowniczo położone na skarpie nad rzeką Skawą, na skrzyżowaniu dawnych handlowych dróg z Myślenic w kierunku Orawy i Żywca oraz ze Śląska do Nowego Sącza i na pograniczu Beskidu Wyspowego, średniego i Pasma Podhalańskiego.
 

        Osielec - wieś letniskowa, położona w rejonie malowniczego, przełomowego odcinka Skawy. Znajduje się tu murowany, klasycystyczny kościół p.w. św. Filipa i Jakuba z 1838 - 41 r. z ołtarzem i organami wykonanymi przez twórców ludowych z Waksmundu i Lubnia. Obok klasycystyczna plebania z 1844 r.

         Juszczyn - zlokalizowany jest w południowo-wschodniej części gminy w pasmie Policy. Wieś położona jest wzdłuż doliny Skawy i drogi z Makowa Podhalańskiego do Jordanowa (Juszczyn Dolny) oraz wzdłuż potoku Cadyńka u podnóża góry Naroże (Juszczyn Polany).

          Maków Podhalański - miasto i letnisko, ośrodek leczniczy i turystyczno-wypoczynkowy, leżący przy atrakcyjnej trasie z Górnego śląska na Orawę, Podhale i Tatry. Walory turystyczne i klimatyczne Makowa odkrył na początku XX w. krakowski lekarz Jan Pareński.

      Budzów -  wieś u zbiegu potoków Paleczki i Jachówki, u południowego podnóża góry Chełm (603 m. n.p.m.). We wsi znajduje się kościół MB Pocieszenia z 1913 r., w stylu neoromańsko-gotyckim oraz trzy murowane kaplice z kamiennymi posągami Chrystusa z pierwszej połowy XIX w.

        Kalwaria Zebrzydowska - miasto malowniczo położone u płn.-wsch. podnóża góry Żar (527 m n.p.m.). Początki Kalwarii sięgają 1600 r., kiedy to wojewoda krakowski Mikołaj Zebrzydowski rozpoczął tutaj budowę klasztoru i kościoła Bernardynów oraz stacje Drogi Krzyżowej.

       Stanisław Górny - przepięknie położona wioska w powiecie wadowickim, w gminie Wadowice, na Pogórzu Wielickim, (położona 280-350 m npm.) przy drodze lokalnej Kalwaria Zebrzydowska - Stanisław – Wadowice na północ od Kalwarii.

        Brzeźnica- wieś położona nad ujściowym odcinkiem potoku Brodawka. Jest to również największy węzeł komunikacyjny między Skawiną a Zatorem. U podnóża Pogórza Wielickiego, a na skraju Rowu Wisły, przebiega bowiem główna droga, łącząca Kraków, przez Skawinę i Zator z Oświęcimiem. Od niej na północ odchodzi droga do Czernichowa (przeprawa promem przez Wisłę).

         Czernichów -wieś malowniczo położona na wysokim tarasie wiślanym. W pobliżu rozciągają się zalesione "jurajskie pagóry" Bramy Krakowskiej, wchodzące w skład Bielańsko-Tynieckiego Parku Krajobrazowego. Czernichów jest starą flisacką osadą.

          Rybna - wieś położona bardzo malowniczo w dolinie potoku Rybnianka. Dolna część wsi i jej centrum leży na zachodnim krańcu obszernego tektonicznego tektonicznego zapadliska Cholerzyn - Rybna i oddzielona jest od garbu tenczyńskiego równoleżnikowym uskokiem. Od północnego zachodu wznosi się widokowa kopiasta Wielka Góra (388 m n.p.m.), od której w różne strony rozchodzą się liczne rozgałęzienia i grzbiety, w tym jeden, urozmaicony skałami i urwiskami, ciągnie się nad północną częścią Rybnej w kierunku Czułowa.
 

        Krzeszowice - miasto i uzdrowisko zajmujące całą szerokość tzw. Rowu Krzeszowickiego w jego środkowym odcinku. Stanowi ono bazę wypadową do miejsc o dużych walorach krajoznawczych i turystycznych: ruin zamku Tęczyn, obszernego lasu Zwierzyniec, do malowniczych dolin Eliaszówki, Czernki i Kamieniec.

       Czerna - wieś przy zbiegu potoków Czernka i Eliaszówka. Do 1939 r. popularne letnisko dla mieszkańców Krakowa. Na zachodnim stromym zboczu doliny Eliaszówki, wznosi się klasztor i kościół Karmelitów Bosych, ufundowany w 1628 r. przez Agnieszkę z Tęczyńskich Firlejową z Tęczyna.

         Nowa Góra - obecnie wieś. Przed 1450 r. otrzymała prawa miejskie. Nigdy jednak Nowa Góra nie doszła do większego znaczenia i prawa miejskie utraciła na początku XX w. W okolicy od dawna wydobywano rudę ołowiu, z której odlewano kule armatnie.

        Płoki - miejscowość w Zagłębiu Krakowskim, w okręgu kopalnictwa węgla i rud galmanu,  nazwana tak od płukania wydobytych z ziemi kopalin. Według historyka, kanonika Jana Długosza, ok. 1300 r. w Płokach zbudowano kościół p.w. Narodzenia NMP i utworzono parafię dla mieszkających tu górników i ich rodzin.

         Klucze - wieś na pograniczu Wyżyny Krakowskiej i śląskiej. Od strony wschodniej wznoszą  się wzgórza z licznymi skałami ostańczymi. Pod koniec XIV w. w rejonie tym eksploatowano rudę żelaza. W 1895 r. Ludwik Mauve założył tutaj fabrykę papieru, która przed i po II wojnie światowej była przebudowywana.

          Rodaki - wieś położona w Kotlinie Mitręgi u podnóża Pasma Smoleńsko-Niegowonickiego w gminie Klucze, przy drodze Ogrodzieniec - Olkusz. Przez wieś biegnie czarny Szlak Partyzantów Ziemi Olkuskiej

         Ogrodzieniec - miasto położone w pobliżu jednego ze źródeł Czarnej Przemszy. Wymieniony jako osada w 1385 r., należał kolejno do rodzin Bonerów, Firlejów i Warszyckich. Znajduje się tutaj późnobarokowy kościół Przemienienia Pańskiego z roku 1787 r.

      Kromołów - jest to dzielnica Zawiercia. Pod względem urbanistycznym zupełnie z nim nie związana. Położony nad źródłami Warty. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1193 r. Kromołów zastał miastem w XIV lub XV w.

        Włodowice - wieś o charakterze miasteczka położona na skraju krawędzi jurajskiej. Miały one prawa miejskie w pierwszej połowie XIV w. W drugiej połowie XVI w. Włodowice były jednym z głównych ośrodków reformacji w tym rejonie Polski. Kościół tutaj także zamieniono na zbór ariański. Do rzędu wsi Włodowice spadły w 1970 r.

         Leśniów  - dzisiejsza dzielnica Żarek. W źródłach historycznych występował wcześniej niż Żarki, bo już od 1326 r. W 1700 r. Józef Męciński do tutejszego Kościoła sprowadził karmelitów bosych, którzy po trzech latach z fundacji zrezygnowali. W 1706 r. przybyli tu paulini z Jasnej Góry.

        Przybynów - wieś położona na Wyżynie Częstochowskiej w powiecie myszkowskim, w gminie Żarki, znana obecnie z częstych postoi w niej pielgrzymek idących na Jasną Górę.
 
 

           Biskupice - wieś leżąca na Wyżynie Częstochowskiej u podnóża Gór Sokolich niedaleko od Olsztyna Przez Biskupice przebiega czarny szlak Barbary Rychlik i kończy się zielony szlak Choroński zaś od północy biegnie zielony szlak Walk 7 Dywizji Piechoty. 

      Olsztyn - wieś o wyglądzie miasta, położona na płaskowyżu Częstochowskim o nieurodzajnej, piaszczystej okolicy. Wśród licznych ostańców jurajskich wyróżnia się tu grzbiet skalny, zwany Słonecznymi Skałkami, na którym stoją ruiny zamku.

        Jasna Góra  - Książę Władysław Opolczyk w 1382 r. sprowadza z Węgier paulinów i osadza ich na wzgórzu w pobliżu wsi Stara Częstochowa; oddając im drewniany kościół parafialny, zbudowany z bali jodłowych.